Dęby Żegrowskie 24 lipca 2020

WŚ nr 5/02

„ Z dala na dworzec patrzy dąb sędziwy
Drzew patriarcha, kryjąc w swym łonie
Minione dzieje i tajemnic dziwy”

Dęby – chyba jedyni żyjący świadkowie minionych czasów. Te największe przyciągają uwagę potęgą i majestatem rozłożystej korony i grubego pnia o spękanej korze. Mogą dorastać 40 m, a dożywają nawet 1000 lat:

„... stuletni dąb to jeszcze smarkacz pomiędzy dębami. Dąb rośnie trzysta lat. Drugie trzysta lat trwa jego wiek dojrzały. A dopiero trzecie trzysta lat, to starość...”

W czasach pogańskich Słowianie czcili dąb nie tylko jako drzewo święte – symbol siły i trwałości, uważano go także za drzewo owocowe ze względu na żołędzie, które stanowiły podstawową paszę świń. Stąd też wielkość i wartość lasu dębowego określano liczbą świń, jaką mógł wyżywić (przyjmowano, że na utuczenie jednego wieprza potrzeba 25 dorosłych dębów). W Polsce w stanie dzikim występują trzy gatunki:
- dąb szypułkowy
- dąb bezszypułkowy
- dąb omszony (rzadki)

Dęby rosną w borach mieszanych lub tworzą świetliste dąbrowy, uprawiane są też w odmianach ozdobnych (dąb czerwony, dąb korkowy). Drewno tego drzewa jest ciężkie, twarde i odporne na działanie wody (np. drewno dębu czarnego wydobywane jest z rzek i szczególnie cenione w meblarstwie: z tego drewna zrobiona jest część wyposażenia kościoła Jana Chrzciciela w Przemęcie). W Polsce pomnikowe okazy dębów chronione są prawem i mają swoje nazwy.

Najstarszym dębem w Polsce jest 730 letni „Chrobry” w Piotrowicach (woj. dolnośląskie) o obwodzie 990 cm. Legenda o „Chrobrym” mówi, że ma ponoć ponad 1000 lat. Temu drzewu imię polskiego króla w 1000 roku miał nadać cesarz Niemiec Otton II I wracający ze zjazdu Gnieźnieńskiego. Największym, licząc w obwodzie –1100 cm, jest dąb „Jana Bażyńskiego” w Kadynach (woj. warmińsko-mazurskie), liczący sobie 670 lat.

Najsłynniejsze dęby to m. in. „Bartek” 640 – letni dąb we wsi Bartków (woj. świętokrzystkie) oraz rogalińskie ok. 600 – letnie „Lech”, Czech” i „Rus” (tu występuje największe skupisko starych dębów w Europie).

Na Ziemi Kościańskiej najbardziej znany (choć nie największy – ok. 500 cm obwodu) jest dąb „Mickiewicza” w Kopaszewie, pod którym jak głosi legenda siadywał nasz Wieszcz podczas pobytu w Choryni, skąd miał zamiar przedostać się na teren Królestwa polskiego i wziąć udział w Powstaniu Listopadowym.

Zespół starych dębów żegrowskich stanowi pozostałość po dawnej dąbrowie i wart jest zobaczenia.

W lasach otaczających Żegrowo rośnie kilkadziesiąt dębów o wymiarach pomnikowych. Najciekawszym jest dąb szypułkowy rosnący na zakręcie ze Śmigla do Żegrowa o obwodzie 825 cm i wysokości ok. 25 m, otoczony zielonym płotem. Na pniu na wysokości ok. 4 m jest zawieszony obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Po drugiej stronie drogi rosną tuż obok siebie dwaj „młodsi Bracia”– 560 i 510 cm obwodu i z ok. 22 m wysoką wspólną koroną. Nieco dalej, na skraju podwórza gospodarczego nadleśnictwa, rośnie dąb szypułkowy o obwodzie 740 cm i wysokości ok. 18m, a naprzeciwko piękny okaz o obwodzie 520 cm i wysokości ok. 22 m. W kompleksie dębów żegrowskich rośnie jeszcze kilkanaście dorodnych dębów o grubości pnia w przedziale od 400 do 450 cm.

Andrzej Weber