Gdy w Śmiglu był gen. Haller (25 czerwca 1933 r.) 17 lutego 2014

Z chwila wybuchu I wojny światowej w 1941 r. na terenie Austrii organizuje w sile 3300 żołnierzy armię, z którą udaje się za Karpaty. W październiku 1915 r. w zwycięskiej bitwie z Rosjanami zostaje ranny w ramię. (na fotografiach przedstawiany jest z laska. To wynik kontuzji nogi, której doznał w wypadku samochodowym). W lipcu 1916 roku zostaje mianowany brygadierem i komendantem II Brygady Legionów. Rok później składa przysięgę na wierność Austrii (w oparciu o nią widział wolna Polskę) i z wojskiem wchodzi do Galicji.
W lutym 1918 roku, traktując zawarty przez Niemcy i Austrię w Brześciu traktat z Rosją jako zdradę interesów Polskich, wraz z częścią żołnierzy swej brygady pod Barańczą przebija się przez front austriacki, przechodzi na Ukrainę a następnie przez Moskwę i port Murmańsk udaje się do Paryża. Czwartego października zostaje mianowany Naczelnym Wodzem Armii Polskiej we Francji. Od koloru noszonych przez wojsko mundurów, do historii formacja ta przeszła jako błękitna armia (mundury były szaro-niebieskie). W listopadzie tegoż roku, po uzyskaniu przez Polskę niepodległości, siebie i dowodzoną armię podporządkowuje ówczesnemu Naczelnikowi Państwa Polskiego Józefowi Piłsudskiemu. W 1919 roku z błękitną armią drogą kolejową z Francji przybywa do Polski. Pierwszą polską stacją było Kąkolewo, a następnie przez Leszno, Krotoszyn udaje się do Warszawy. W tym tez roku zostaje mianowany generałem broni.
Na przełomie stycznia i lutego 1920r. zostaje dowódcą frontu północnego i z rąk niemieckich przejmuje Pomorze. W Pucku 10 lutego 1920 r. dokonuje symbolicznego aktu zaślubin Polski z morzem. Bierze udział w zwycięskiej bitwie warszawskiej, w której odegrał decydującą role. Otrzymuje tez nominację na Przewodniczącego Najwyższej Komisji Wojskowej Opiniującej prze Naczelnym Wodzu. Na Górnym Śląsku rozpoczyna tworzyć Związek Halerczyków, który głównie skupiał żołnierzy byłej już, błękitnej armii. Celami tego związku były: braterska łączność i niesienie pomocy, szerzenie i czuwanie nad czystością idei narodowej, kształcenie wojskowe członków, działalność kulturalno-oświatowa oraz społeczno-państwowa.
Po przewrocie majowym Piłsudskiego, 31 lipca 1926 roku został zdymisjonowany i zwolniony ze służby wojskowej.
W 1939r. oddaje się do dyspozycji władz wojskowych. Nie otrzymawszy odpowiedzi, prze Rumunię i Jugosławię udaje się do Francji, gdzie zostaje ministrem w rządzie emigracyjnym gen. Władysława Sikorskiego. Po kapitulacji Francji wraz z rządem udaje się do Londynu. W rządzie pełni funkcję ministra oświaty. Po śmierci Wł. Sikorskiego wycofuje się z życia politycznego.
W 1949 r. zamieszkał w domu ufundowanym mu przez amerykańskich weteranów armii polskiej. Umiera w nim 6 czerwca 1960 r. W kwietniu 1963 r. trumna z Jego zwłokami spoczęła w kościele garnizonowym p.w. św. Agnieszki w Krakowie.
Rok 1999 ogłoszono Rokiem Hallera. Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne, pod honorowym patronatem Prezydenta Miasta Leszna w listopadzie ub. r. zorganizowało sesję popularno-naukową pod hasłem: W 80-lecie przybycia generała Józefa Hallera i Błękitnej Armii na Ziemię Leszczyńską. Wygłoszono na niej szereg referatów i komunikatów (opublikowano je w monograficznym „Przyjacielu Ludu”, zeszyt V-VI, Leszno 1999). Autorem jednego z nich był dr n. med. Henryk Florkowski, który mówił o placówkach Związku Hallerczyków w Kościanie i Śmiglu.
(...) Placówkę Związku Hallerczyków w Śmiglu zapoczątkowało zebranie zorganizowane 5 czerwca 1932 roku w mieszkaniu Stefana Hemmerlinga, przy ul. Szkolnej 6. Przewodniczył mu Antoni Stróżyk z placówki kościańskiej. Zadecydowano wtedy jednogłośnie o założeniu placówki ZH w Śmiglu. Wybrano tez tymczasowy zarząd, na czele którego stanął Stefan Hemmerling.
Na zebraniu konstytucyjnym 10 lipca 1932 roku wybrano następujący zarząd:
prezes – Stefan Hemmerling ze Śmigla,
wiceprezes – Józef Mocek z Morownicy,
sekretarz – Czesław Jakubowski ze Śmigla,
skarbnik – Franciszek Wawrzyniak z Broszczewa,
ławnicy – Stanisław Borowski z Bruszczewa i Jan Kokociński z Morownicy.
Do placówki zapisało się 12 członków. Celem ich miała być praca według haseł gen. Hallera: „Dla Ciebie Polsko i dla Twojej Chwały” oraz „Bóg i Ojczyzna”.
Po rocznej działalności, przy poparciu mieszkańców Śmigla i okolicy, zdobyto fundusze na sztandar i na uroczystość jego poświęcenia w obecności wodza Błękitnej Armii, co miało miejsce 25 czerwca 1933 roku (...)
[Cyt. za „Przyjaciel Ludu”, zeszyt V-VI, Leszno 1999, s. 27]
Z okazji 60 rocznicy pobytu gen. J. Hallera w Śmiglu, w listopadzie 1993 roku w Śmiglu zorganizowano patriotyczną uroczystość powiązana również z 75 rocznicą uzyskania niepodległości. Jednym z jej elementów była okolicznościowa wystawa w holu centrum kultury, która cieszyła się olbrzymim powodzeniem. Eksponaty i fotografie dostarczyły wnuczki założyciela i prezesa Hallerczyków w Śmiglu, p. Stefana Hemmerlinga: Bożena, Regina i Urszula Ranke oraz niżej podpisany.
Po raz pierwszy po wojnie ujrzał światło dzienne sztandar Placówki Hallerczyków w Śmiglu. Z jednej strony, wokół stylizowanego hallerowskiego orła widnieje tekst: „Związek Hallerczyków – Placówka Śmigiel – Zał. 10 VII 1932”, a z drugiej, wokół Matki Boskiej z Dzieciątkiem na błękitnym tle napis: „Dla Ciebie Polsko – Dla Twej chwały”.
Wystawiono też krzesło, na którym siedził Generał podczas obiadu wydanego na cześć Gościa przez Państwo Hemmerlingów.
W gablotach wyeksponowano kilkanaście zdjęć, na podstawie których można odtworzyć przebieg uroczystości poświęcenia sztandaru, na którą Józef Haller przybył wraz z hrabiostwem Żółtowskimi powozem z Czacza. Zorganizowano ją na Starym Rynku. Domy ozdobiono świerkowymi girlandami i flagami. Licznie przybyłe placówki Hallerczyków, grupy cyklistów, gniazd sokolich, kół Związku Młodych Narodowców, Młodych Polek i wielu organizacji z pocztami sztandarowymi ustawiły się przy pierzejach rynku z bankiem i posesja Witaszków. Generał wraz ze świtą dokonał ich przeglądu, a następnie przed nim, jego sztabem i mieszkańcami, którzy stali na środku rynku – przedefilowały. Drużynę harcerską prowadził Zbigniew Łukomski.
Po raporcie i przeglądzie oddziałów Hallerczyków i ręczeniu przez generała zasłużonym żołnierzom Mieczyków Hallerowskich odprawiono uroczystą mszę św. w kościele parafialnym, w czasie której poświęcono sztandar placówki. W samo południe odbyła się defilada na Rynku, a później złożenie wieńców na grobach poległych powstańców.
W czasie akademii w strzelnicy nastąpiło wbijanie gwoździ pamiątkowych w drzewce sztandaru. Były przemówienia, deklamacje, występy chóru Towarzystwa Śpiewu ”Harmonia” i orkiestry 7 pułku Strzelców Konnych z Poznania. Potem był wspólny obiad, po południu zabawa latowa w ogrodzie Strzelnicy, a wieczorem zabawa taneczna (w Strzelnicy i lokalu p. Hofki). Cały Śmigiel był udekorowany zielenią, girlandami i flagami. Prezes placówki Stefan Hemmerling, odznaczony „Mieczykami Hallerowskimi”, dostąpił honoru goszczenia swego wodza we własnym mieszkaniu (Z wystąpienia H. Florkowskiego).
Ps. Z dokumentacji fotograficznej można wywnioskować, że msza, w czasie której poświęcono sztandar była mszą polową odprawioną na rynku. Tak też napisałem w nr 22(55) z 2.12.1993r., s.2

Hubert Zbierski

Śmigiel, Miasto Wiatraków
Śmigiel Travel
Centrum Kultury w Śmiglu