Święto 3 maja na Ziemi Śmigielskiej w okresie II RP 17 lutego 2014


W drugiej połowie XVIII wieku zaczęło narastać w Polsce niezadowolenie spowodowane coraz bardziej bezceremonialną ingerencją Rosji w sprawy naszego kraju. Reformatorzy przedstawiali wizję kraju opartego o dziedziczną monarchię konstytucyjną, z Sejmem, który miał sprawować nadzór nad administracją. Chłopi mieli otrzymać wolność, a mieszczaństwo miało być zrównane w prawach ze szlachtą. 6 października 1788 roku rozpoczął obrady tzw. Sejm Czteroletni, którego marszałkiem został Stanisław Małachowski. Najważniejszym osiągnięciem tego Sejmu było uchwalenie w dniu 3 maja 1791 roku Ustawy Rządowej, tj. Konstytucji, która stała się aktem prawnym, obowiązującym od 5 maja 1791 roku. Tekst Ustawy Rządowej składa się ze wstępu i 11 artykułów. Warto przypomnieć jeden z zapisów: „... wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą – egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną, wolność wewnętrzną narodu... dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic, z największą stałością ducha niniejszą Konstytucję uchwalamy”.
Rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja w okresie II RP obchodzono w sposób szczególnie doniosły i uroczysty, gdyż świeża była pamięć o ponad wiekowej niewoli i wysiłkach naszych ojców, by temu nieszczęściu zaradzić. Obchody takie miały miejsce również na Ziemi Śmigielskiej. Jaki był przebieg tych uroczystości? W Starym Bojanowie w 1928 roku wzywano społeczeństwo, wszystkie miejscowe towarzystwa do udziału w obchodach i wyrażano nadzieję, że nikogo w nich nie zabraknie. Przewidywany program uroczystości wyglądał następująco:
„Godzina 9 uroczysta msza św. w kościele parafialnym. Po południu o godz. 1530 ruszy pochód z dworca kolejowego w następującym porządku:
1. Kosynierzy
2. Armata
3. Szkoły
4 Orkiestra
5. Tow. Kolejarzy
6. Władze miejscowe
7. Tow. Gimn. „Sokół”
8. Publiczność
Po pochodzie na sali p. Stępczaka wykład o Konstytucji 3 Maja oraz krótkie przemówienia dzieci szkolnych. O godz. 19 zabawa taneczna.”
Podobny przebieg uroczystości, ale już na skalę miasta powiatowego, miał miejsce w Śmiglu. Ukazała się relacja z obchodów, w której stwierdzano:
„ W środę, 2 maja poprzedził uroczystość capstrzyk, urządzony przez Stowarzyszenie Młodzieży. Odśpiewano Rotę. W czwartek, 3 maja, o godz. 6 rano pobudka, o godz. 930 zbiórka wszystkich towarzystw ze sztandarami i marsz do kościoła na uroczyste nabożeństwo. O godz. 1000 mszę św. odprawił ks. prob. Nowak, przy udziale przedstawicieli władz, towarzystw i niezliczonej masy wiernych. W czasie mszy św. głosił podniosłe kazanie o święcie 3 Maja i Królowej Polski ks. Kutzner. Po mszy św. i odśpiewaniu Te Deum oraz Boże, coś Polskę uformował się pochód przy dźwiękach orkiestry 55 p.p. z Leszna, z przedstawicieli władz, towarzystw, cechów i dzieci szkolnych na Rynek przed Ratusz, gdzie utworzył się czworobok. Po wzniesieniu okrzyku na cześć Najjaśniejszej Rzeczypospolitej przez starostę p. Ciemniewskiego i odśpiewaniu Roty, nastąpiła przerwa obiadowa. Po południu, o godz. 4 odbyła się zabawa dla dzieci w ogrodzie Strzelnicy z różnemi niespodziankami. Wieczorem w sali strzeleckiej odbyła się uroczysta akademia przy licznie zebranej publiczności. Słowo wstępne wygłosił ks. proboszcz Nowak. Śpiew chórowy „Harmonii” pod batutą p. Fajfera Witaj, majowa jutrzenko i Koncert Jankiela z towarzyszeniem fortepianu wykonał nauczyciel p. Jarantowski. W skupieniu wysłuchano wzorowy wykład p. insp. Kocota o znaczeniu Konstytucji 3 Maja i o dniu ofiary oświatowej. Potem występ chórowy „Harmonii”. Zakończono uroczystość śpiewem wspólnem Boże, coś Polskę. Po uroczystości odbyła się zabawa ludowa”.
Tego rodzaju uroczystości były elementem cementującym społeczeństwo polskie, ukazywały historyczną nieprawdę, że rozbiory były koniecznością, gdyż naród polski był zdegenerowany, a „Polska nierządem stała” i stanowiły hołd dla twórców Konstytucji, którzy nie uratowali wówczas państwa, ale wskazali kierunek odnowy narodu, który po wielu latach niewoli potrafił wznieść się ponad stworzonymi podziałami i ponownie przywrócić do życia własne państwo. Warto podkreślić zachętę władz do udziału w uroczystościach i stosownego dekorowania domów.

Jan Pawicki

Śmigiel, Miasto Wiatraków
Śmigiel Travel
Centrum Kultury w Śmiglu