100 lat Banku Spółdzielczego w Śmiglu 17 lutego 2014

Po przyjęciu Statutu jednogłośnie wybrano na 3 lata 3 osobowy Zarząd Spółki, na czele którego stanął jako dyrektor A. Liszewski i 9 osobową Radę Nadzorczą z ks. H. Weichmannem jako prezesem.
Na tymże zebraniu uchwalono, że od depozytów (wkładów) płacić się będzie 4% a od udzielanych pożyczek pobierać się będzie 5%. Siedzibą banku, do czasu zakupienia w 1929r. budynku w Rynku, było mieszkanie A. Liszewskiego.
Swoją czynność bank rozpoczął 24 lipca 1893 r. Pierwszy wniosek o pożyczkę wpłynęła pod koniec sierpnia tegoż roku. Wnioskodawcy jej jednak nie udzielono ze względu na niepewność żyrantów.
Członkami banku, jak stwierdzają autorzy okolicznościowej publikacji prof. prof. Tadeusz Mendel i Kazimierz Zimniewicz, byli głównie rolnicy.
W 1895 r. w banku było 75 kart depozytowych (rachunków oszczędnościowych), w 1900 – 264, w 1914 – 2000, w 1916 – 3000. Najniższa założona w banku oszczędność w latach 1897-1900 wyniosła 2,28 mk.
W 1914 r. suma zadłużeń (udzielonych pożyczek) w banku wyniosła 1747 tys. marek. Odsetki od pożyczek wynosiła od 6%-5% (1912 r.). 5,5% (1913) później – 6%.
Wzrost liczby członków: 1893 – 50, 1895 – 164, 1914 – 1126 osób jak i dynamika oszczędności oraz zapotrzebowanie na kredyty są dowodem na to, że placówka ta była niezwykle potrzebna. Trzeba też wiedzieć, że nie była ona jedyną tego typu instytucją działającą w ówczesnym – powiatowym Śmiglu.
W okresie zaborów na czele Zarządu jako dyrektor banku stał A. Liszewski (od założenia do 1913 r. i w l. 1915-1918) oraz Mikołaj Skoracki (1914).
W okresie międzywojennym na działalności banku odcisnęły swe piętno przemiany ekonomiczne, które dotknęły cały kraj: kryzys ekonomiczny, wzrastająca inflacja, wymiana marki na złote, jak i administracyjne: likwidacja w 1932 r. powiatu śmigielskiego.
Odzwierciedleniem sytuacji ekonomicznej był spadek liczby członków w latach 1924-28 i od 1934 do wybuchu wojny.
Wśród członków w dalszym ciągu dominowali rolnicy. Oni tez mieli największe kłopoty ze spłatą zaciągniętych kredytów. zarząd banku upoważniono do „-zawierania układów konwersyjnych (zmiana warunków pożyczki dotycząca obniżki oprocentowania albo przedłużenia terminu spłaty) ze wszystkimi dłużnikami rolnikami, których pożyczki zaciągnięto przed 1 lipca 1932 r.
Takich układów do kwietnia 1939 r. zawarto z 268 rolnikami na sumę 570.076 złotych.
Oprócz zakupionego budynki bank był właścicielem majątku ziemskiego w drodze przymusowej licytacji „w celu uratowania pretensji”.
W tym niezwykle trudnym okresie Bankiem Ludowym w Śmiglu kierowali: A. Liszewski (1918), Maksymilian Stachowiak (1920-27), Władysław Bromka (1928-39).

Po II wojnie światowej bank rozpoczął działalność 1.08.1945 roku. Członkami były 63 osoby (1938- 833 osoby), 1949 - 180 osób.
W okresie tym, na skutek decentralizacji (24.01.1953r. „centrala Banku Rolnego w Warszawie poprzez Oddział Wojewódzki Banku Rolnego w Poznaniu udzieliła zezwolenie na zakup pierwszej maszyny do liczenia”) bank stracił swoją samodzielność i został podporządkowany centralnym strukturom. Zamiast banku Ludowego w Śmiglu pojawia się Gminna Kasa Spółdzielcza, która praktycznie obsługiwała GS „SCh”.
W 1951 r., w drodze publicznej licytacji, sprzedano grunty tzw. resztówki, w tym 10 działek budowlanych przy szosie do Poladowa.
W 1957 r. sprzedano GS „SCh” w Śmiglu 60 mórg ziemi, na której powstała baza magazynowa towarów masowych a później rzeźnia i piekarnia.
Rok 1956 – rok odnowy – dał możność ludności ponownego gromadzenia wkładów oszczędnościowych w kasie spółdzielczej. Efektem zmian „odwilży” jest nowa nazwa: Spółdzielnia Oszczędnościowo-Pożyczkowa w Śmiglu.
W 1975 r. w wyniku zmian administracyjnych (likwidacja powiatów) ponownie mamy bank Spółdzielczy w Śmiglu, który wchodzi w struktury banku Gospodarki Żywnościowej. Bankowi przywrócono w pełni spółdzielczy charakter i poszerzono zakres działalności kredytowej na rzecz rolnictwa, obsługę kasowo-rozliczeniową koncentracji i skupu, prowadzenie – dla celów emerytalnych – ewidencji sprzedanej produkcji (w 1988 r. objeto nią 1778 gospodarstw).
W latach 70 bank był jednym z instrumentów państwa oddziałującym na rolnictwo. Stosowano nisko procentowy kredyt inwestycyjny i umorzenia. W porównaniu do końca lat 20 na skutek przejścia z gospodarki kierowanej centralnie na rynkową, polityka państwa w zakresie kredytowania rolnictwa zmieniła sie radykalnie. Spowodowało to m.in. wpadnięcie wielu rolników, w tym i pożyczkobiorców BS w Śmiglu w „pułapkę kredytową”.
Przystosowanie banku do współczesnej rzeczywistości nastąpiło w kwietniu 1989r., kiedy to dokonano zmian w statucie poszerzając teren działalności na całą Polskę oraz sprecyzowano czynności wykonywane przez bank. Ale o tym jak i o aktualnej kondycji banku – w następnym numerze.
W okresie powojennym Bankiem Spółdzielczym w Śmiglu kierowali: W. Bromka (1945-49), Wawrzyniec Rosada (1950), Władysław Heinsch (1951-59), Zygmunt Grześkowiak (1969), Władysław Kijowski (1961-67, od 1961r. zamiast „Kierownik” – „prezes Zarządu”), Hieronim Adamczewski (1968-86), Jerzy Wojciechowski (1987-nadal).
(...)

H. Zbierski