Gorzelnia w Starej Przysiece do 1939 roku 28 grudnia 2015

W powstałej gorzelni na terenach Starej Przysieki Drugiej mieściły się: aparatownia, drożdżownia, fermentownia, a także mieszkanie i biuro gorzelanego. W osobnym budynku znajdowała się płatkarnia oraz parniki. Podstawowymi surowcami, z których wytwarzano spirytus były ziemniaki oraz żyto. Dochody z produkcji spirytusu musiały być dostatnie, gdyż gorzelnia nieprzerwanie funkcjonowała w okresie II RP. Z zachowanych dokumentów Gorzelni Rolniczej w Przysiece Starej, a także dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego w Warszawie wynika, że produkcja spirytusu była nie tylko stabilna, ale w 1939 roku zakładano znaczny wzrost jego produkcji.

W przeciągu lat 1937-38 planowano produkcję 70 000 litrów spirytusu na rzecz Zrzeszenia Producentów Spirytusu w Warszawie, którego członkiem była gorzelnia w Przysiece Starej, a którego pełnomocnikiem był wówczas Stefan Twardowski. Za dostarczenie spirytusu o mocy 90-92% przewidywano cenę 34 /4 gr za 1 litr, a za spirytus o mocy powyżej 92% 35 gr za litr. Natomiast przez kolejny rok przydzielono gorzelni do produkcji kontyngent 90 000 litrów. W 1939 roku zobowiązano się wyprodukować 30 000 litrów spirytusu żytniego w dwóch równych dostawach, tj.: 15 000 litrów do 25.10.1939 roku i następne 15 000 litrów do 15.11.1939 roku. W przypadku niewywiązania się z umowy przewidziano karę 30 gr za litr niedostarczonego produktu. W sierpniu 1939 roku gorzelnia zobowiązała się dostarczyć 50 000 litrów spirytusu ziemniaczanego do 31.01.1940 roku i kolejne 50 000 litrów do 15.05 1940 roku. Ustalono cenę 41 gr za 1 litr spirytusu ziemniaczanego i 55 gr za 1 litr spirytusu żytniego.

Warto dodać, że w 1939 roku gorzelnia zobowiązała się dostarczyć 1 700 litrów spirytusu na rzecz Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej. Wartość tego spirytusu wynosiła 680 zł. Należy także nadmienić, że okresie przedwojennym producenci spirytusu korzystali ze znacznej ulgi wynoszącej 40% przy zakupie węgla przeznaczonego na cele produkcyjne. Gorzelnia mogła nabyć po zniżonych cenach 1,5 kg miału lub 2 kg węgla w przeliczeniu na 1 litr wyprodukowanego spirytusu. Gotowy produkt gorzelnia zobowiązana była dostarczyć do składów Państwowego Monopolu Spirytusowego we własnych naczyniach, tj. w beczkach lub cysternach dostarczanych koleją lub samochodami.

W 1938 roku umowę podpisał Adam Kurnatowski. Jako ciekawostkę można podać, że na czele Zrzeszenia Producentów Spirytusu stał Mieczysław Chłapowski. W kampanii 1938/39 roku zrzeszenie przewidywało w skali całej Polski produkcję 100 mln litrów spirytusu.

Należy jeszcze nadmienić, że już wcześniej zdawano sobie sprawę z zagrożeń, jakie niesie spożywanie alkoholu. W związku z tym w 1840 roku powstało w Wielkim Księstwie Poznańskim Towarzystwo Przytłumienia Używania Wódki z siedziba w Kurniku. Następnie powołano Bractwo Wstrzemięźliwości, którego działalność starał się ożywić ks. abp Mieczysław Ledóchowski oraz były wikariusz Wielichowa - ks. abp Florian Stablewski. W 1890 roku powstało w Poznaniu kolejne Bractwo Wstrzemięźliwości „Jutrzenka”.

Jan Pawicki