To wiedzieć należy... 17 lutego 2014

W Polsce socjalistycznej zbyt mało uświadamiano społeczeństwu, jak ważną rzeczą jest przywiązanie do tradycji i znajomość historii związanej z miejscem, w którym się mieszka i pracuje – małej ojczyzny. Dopiero zmiany ustrojowo – społeczne, które miały miejsce w Polsce na przełomie lat 80/90, w szczególności zaś stworzenie podstaw samorządu terytorialnego, pozwoliły na przeorientowanie świadomości lokalnych społeczności.

Ludzie w coraz większym stopniu zaczęli interesować się przeszłością swojej ziemi.

Warto więc i nam przypomnieć sobie nieco z historii Śmigla. Może nieliczni wiedzą, że początki Śmigla sięgają czasów średniowiecza. Pierwsza udokumentowana wiadomość o założeniu miasta pochodzi z około 1400 roku. Wówczas to właściciel Koszanowa Henryk Ramsz uzyskał zgodę króla Władysława Jagiełły na założenie miasta. O tym fakcie historycznym mówią nam dwa przywileje lokacyjne, pochodzące z księgi wpisów do ogrodu wschowskiego. Jeden powstał w dni. 24.06.1400, a drugi w dn. 11.11.1415 roku. Daty te potwierdza najdawniejsza pieczęć miasta, z której emblematy weszły na stałe do herbu Śmigla w XVI wieku.

Pierwsi osadnicy do nowo założonego miasta przybyli ze Śląska. Lokalizacja nowej osady przypadła nieopodal głównego szlaku śląsko – wielkopolskiego, więc sprzyjało to rozwojowi ekonomicznemu. Tak jak obecnie, tak i wówczas ważnym problemem było zaopatrzenie mieszkańców w wodę. Śmigiel pod ty względem posiadał bardzo sprzyjające warunki. W dolnej części miasta (obecnie okolice ul. Zdrojowej) znajdowały się źródła dostarczające zdrowej i smacznej wody. Była ona doprowadzana przed każdy dom mieszkalny w śródmieściu siecią drewnianych rur. Założenie wodociągów potwierdza przywilej wystawiony przez właściciela Śmigla dnia 20.06.1576 roku.

W XVII wieku miasto otaczały liczne stawy. Interesujący jest fakt, że hodowano w nich pijawki, które wykorzystywano w ówczesnej medycynie. Hodowla przynosiła korzyści, gdyż wysyłano je nawet do Chin.

Centrum XVI – wiecznego Śmigla stanowił rynek w kształcie prostokąta zabudowany kamieniczkami. Na środku rynku wznosił się murowany, dwupiętrowy ratusz. Zabudowa centrum miasta uległa ogromnemu zniszczeniu w czasie pożaru, który wybuchł w niedzielę 25.11.1814 roku. Spłonął ratusz, kamienice z trzech stron rynku i dach kościoła parafialnego.

Rozwój gospodarczy Śmigla nastąpił na przełomie XVI i XVII wieku. Nowi osadnicy, którzy wówczas tu przybyli, byli rzemieślnikami. To oni rozwinęli produkcję rzemieślniczą, a przede wszystkim sukiennictwo. Zaskakują nas informacje przekazów źródłowych o stanie liczebnym niektórych zawodów. Otóż w 1690 roku zarejestrowano w Śmiglu 115 tkaczy, w tym 67 sukienników i 48 płócienników. Młynarzy wówczas było 53. Pięć osób reprezentowało zawód igielnika, fach, z którym dzisiaj się nie spotykamy. Rzemieślnicy zorganizowani byli w cechach. Wzmianki o najstarszym cechu krawieckim pochodzą z 1530 roku.

Szeroki wachlarz specjalizacji rzemieślniczej dowodzi o różnorodnej produkcji w dawnym Śmiglu.

Duże zróżnicowanie społeczeństwa śmigielskiego przedstawiało się również pod względem wierzeń. W połowie XVI wieku Śmigiel należał do większych ośrodków innowierstwa w kraju. Szerzący się w Europie w XVI wieku ruch reformacji przeniknął również do Polski. Tu dzięki Konfederacji Warszawskiej protestanci czuli się bezpiecznie. Ziemie polskie stały się azylem dla prześladowanych innowierców w Europie Zachodniej. Liczni wyznawcy arianizmu, a wśród nich byli właściciele Śmigla, odegrali pozytywną rolę w rozwoju miasta. Znani byli przede wszystkim z krzewienia oświaty na wysokim poziomie. Liczba wyznawców arianizmu zmalała jednak w XVII wieku. Większość z nich opuściła miasto, a co niektórzy przeszli na luteranizm.

W związku z dużą ilością Niemców mieszkających w Śmiglu liczba ewangelików ciągle tu wzrastała. Mieli oni poparcie ze strony pruskiej władzy państwowej aż do 1918 roku.

Należy pamiętać, że wpływ na zmienność losów Śmigla miały nie tylko warunki polityczne czy gospodarcze, ale przede wszystkim mieszkający tu ludzie.

opracowała na podstawie
„Dziejów miasta Śmigla” L. Gomolca
Danuta Frąckowiak